Bản Nậm Nghiệp (Nghẹp) có 135 hộ với 735 nhân khẩu. Diện tích của bản khoảng 10 ha, nằm ở độ cao 2000 mét so với mặt nước biển.
Khí hậu ôn đới, nhiệt độ lạnh nhất trong năm khoảng 4 độ, nhiệt độ nóng nhất khoảng 27 độ. Độ ẩm thấp. Mùa mưa kéo dài từ tháng 6 đến tháng 8. Mưa nhiều nhất là tháng 7 và tháng 8.
Số giờ nắng thuộc vào loại cao, rất phù hợp phát triển năng lượng mặt trời. Năng lượng gió cũng có tiềm năng rất lớn ở khu vực này.
Bản Nậm Nghiệp có khu vực tiểu khí hậu ôn đới đặc biệt nhất ở Việt Nam. Bản nằm kẹp giữa các đỉnh núi cao thuộc mạn phía Tây của dãy Hoàng Liên Sơn. Phía Đông có núi Phú Lương, với đỉnh cao nhất là Tà Chì Nhù 2.979m che chắn hơi ẩm. Cho nên ở đây độ ẩm khá thấp so với Sa Pa. Không bao giờ thấy hiện tượng nồm, ẩm.
Phía Tây có các dãy núi cao và khu bảo tồn thiên nhiên Mường La che chắn, cho nên gió Lào Tây Nam không bao giờ xâm nhập được vào khu vực này.
Nậm Nghiệp được bà mẹ thiên nhiên ban tặng hai trái phổi xanh là Khu bảo tồn rừng quốc gia Hoàng Liên và Khu bảo tồn thiên nhiên Mường La. Vì vậy, nếu nói rằng bản Nậm Nghiệp là một Châu Âu thu nhỏ thì cũng không sai.
Đặc biệt ở Nậm Nghiệp, có diện tích cây táo mèo Sơn Tra tập trung lớn nhất cả nước với hơn 1300 ha. Mùa hoa táo Sơn Tra rơi vào tháng Ba hằng năm. Đến mùa hoa, cả bản trông như một bức tranh tiên cảnh hữu tình không bút mực nào tả hết được cái đẹp nơi đây(search goole).
Mùa hoa táo Sơn Tra của Nậm Nghiệp thu hút hàng chục ngàn người từ khắp nơi đổ về để ngắm hoa, leo núi, đi bộ, hành thiền rừng. Năm 2019 bản đón hơn 5 ngàn người vãn cảnh, ngắm hoa. Năm 2020, 2021 dịch bệnh Covid nên chỉ vài trăm người lên được. Bước sang năm 2022, chỉ riêng mùa lễ hội ngắm hoa tổ chức ở cấp xã đã thu hút 13 ngàn người tham dự.
Mùa lễ hội ngắm hoa thường kéo dài suốt cả tháng Ba. Lễ hội ngắm hoa Sơn Tra Nậm Nghiệp không khác gì Lễ hội ngắm hoa Anh Đào của Nhật Bản, thậm chí xét về mặt thiên nhiên hoang sơ, thì Nậm Nghiệp còn hơn vài phần.
Trong vài năm tới, tỉnh Sơn La nên tập trung đầu tư phát triển để thành lễ hội ngắm hoa cấp quốc gia. Tạo ra vùng động lực phát triển mới của tỉnh và của cả vùng du lịch trọng điểm Tây Bắc.
Tháng Chín hằng năm là mùa thu hoạch quả táo mèo Sơn Tra. Đời sống kinh tế của bản phụ thuộc hoàn toàn vào mùa thu hoạch táo. Thế nhưng, quy luật được mùa mất giá đang ám ảnh người dân. Vụ táo 2022 được mùa, thì giá rớt thảm hại.
Quảng cáo
Phẩm chất táo mèo Sơn Tra Nậm Nghiệp thì không nơi nào có thể so sánh được. Xét về hình thức, táo Nậm Nghiệp nhỏ, nhưng nước da lúc nào cũng hồng hào. Người ta gọi táo ở đây là táo má hồng. Giá bán táo này lúc nào cũng cao nhất thị trường.
Xét về hương vị thì táo Nậm Nghiệp chua nhẹ, ngọt thanh, hậu vị thanh mát, có thể ăn trực tiếp và phơi khô làm vị thuốc, ngâm rượu, làm siro, ngâm dấm, nấu canh v.v ..
(Nói thêm về loại táo mèo, nếu là táo ở vùng khác thì không thể ăn trực tiếp vì quá chua chát, phần lớn bà con từng ăn táo mèo đều là ăn loại táo đó).
Có được phẩm chất đó là do loài táo này được sống ở khu vực tiểu khí hậu quá đặc biệt trên 2000 mét.
Tỉnh Sơn La nên đầu tư trọng điểm để xây dựng chỉ dẫn địa lý và làm thương hiệu quốc tế cho giống táo đặc hữu này, đồng thời nghiên cứu phát triển các loại sản phẩm đa dạng từ táo Sơn Tra. Nếu làm tốt thì đây chắc chắn là một trong những sản phẩm OCOP độc đáo nhất của tỉnh.
Mùa trồng lúa ở Nậm Nghiệp bắt đầu từ tháng 5 hoặc tháng 6 tùy thuộc vào mùa mưa sớm hay muộn. Giống lúa ở đây cũng hoàn toàn khác với các nơi khác, chỉ có loại giống thuần chủng của người Mông Nậm Nghiệp mới có thể sống nổi trên vùng đất đặc biệt này. Giống lúa này là lúa tẻ nhưng hạt to mẩy như lúa nếp. Nấu cơm lên hạt to như hạt đậu. Mấy bà mấy cô người Kinh lên ăn cơm hạt to này ban đầu nhai không nổi. Sau mấy ngày thì lại thành ra nghiện luôn.
Nương trồng lúa nằm ở cách xa bản khoảng 3 cây số về hướng Tây. Toàn bộ nương lúa của bà con nằm cheo leo ở sườn đồi, nơi có dòng suối Huổi Ngùa bắt nguồn từ các cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn.
Cũng giống như ở các bản Mông khác, ruộng của bà con nơi đây là ruộng bậc thang, tận dụng nước mưa để cấy hái. Năm nào mưa thuận gió hoà thì được mùa, năm nào thời tiết khắc nghiệt, thì bà con lại vác nồi đi vay nhau từng đấu gạo.
Nếu đầu tư đường xá tốt hơn, thì có thể khai thác du lịch ngắm ruộng bậc thang, kết hợp với lễ hội thu hoạch táo Sơn Tra.
Ngoài những lợi thế kể trên, có lẽ điểm đặc biệt nhất ở Nậm Nghiệp chính là rừng và núi Tà Chì Nhù.
Bao quanh bản Nậm Nghiệp là những ngọn núi từ thấp tới cao, gần nhất, phía sau lưng bản là đỉnh Tà Rông cao 2.650 mét. Trước mặt là đỉnh Háng Coa Đề cao hơn 2.400 mét. Xa nhất là đỉnh Tà Chì Nhù cao 2.979 mét.
Đỉnh Tà Chì Nhù, về địa giới hành chính thì thuộc xã Xà Hồ, Trạm Tấu, Yên Bái. Nhưng nếu muốn leo cung đường đẹp thì lại phải đi qua bản Nậm Nghiệp. Đây là ngọn núi quanh năm mây phủ, là một trong 10 ngọn núi nhất định phải chinh phục ở Việt Nam. Xét trong 10 ngọn núi cao nhất nước Việt Nam ta, thì ngọn Tà Chì Nhù có nét đẹp thơ mộng hơn cả. Lên đỉnh núi, bạn như lạc nơi tiên cảnh với mây phủ tứ bề. Đi đúng dịp thì bạn còn có cơ hội ngắm hoa Chipau, hoa đỗ quyên, hoa táo Sơn Tra...
Xung quanh bản, còn có những cánh rừng bạt ngàn chứa đựng nhiều bí mật của đại ngàn. Đạo diễn Lưu Trọng Ninh rất thích đưa bạn bè của mình đến bìa rừng, ngay ven suối để nghỉ ngơi và thiền rừng. Những cánh rừng ở đây đang được bảo tồn rất nghiêm ngặt. Nếu kết hợp được với cung đường tuần tra đường rừng của Kiêm lâm, thì địa phương hoàn toàn có thể khai thác và phát huy giá trị của rừng phục vụ đời sống du lịch độc đáo.
Tổng hợp
