Một gia đình cơ bản ở Nậm Nghiệp có khoảng 8 người, gồm 2 ông bà, bố mẹ, 1 cặp vợ chồng người con và 2 đứa cháu. Ví dụ như gia đình nhà A Vạng, A Tộng, A Sở...
Mỗi gia đình như vậy có khoảng 4 mảnh ruộng, mỗi năm cấy được 1 vụ lúa, nếu không mất mùa, thu hoạch được khoảng 30 bao thóc, tương đương 1,5 tấn.
Chia bình quân, mỗi người sẽ dùng 5 lạng thóc gạo mỗi ngày, tương đương 5 bát cơm.
Nếu năng suất thấp hơn do hạn, do nguyên nhân khác thì mỗi ngày một người sẽ được ăn ít hơn nữa.
Tương tự như vậy, mỗi nhà thu hoạch được 40-50 bao ngô, toàn bộ số ngô này được dùng làm thức ăn cho gia súc gia cầm, tự cấp tự túc. Thiếu ngô, gia súc gia cầm tự ăn cây cỏ trong vườn, trong rừng.
Nhà có việc ma chay, hiếu hỷ, mừng thọ, sinh con.v.v..đều phụ thuộc vào vài tấn táo mèo thu hoạch tháng 9 tháng 10. Năm nào được mùa, giá lại thấp; năm nào mất mùa giá cao hơn chút. Trung bình mỗi nhà thu được 3-40 triệu, vừa đủ trang trải nợ nần, ma chay, hiếu hỷ.
Trồng thảo quả thì năm nào hạn là coi như mất.
Toàn bộ đời sống kinh tế của một bản cơ bản là như thế.
Nếu không có những đột phá trong cơ cấu kinh tế thì mãi mãi bà con cứ như thế mà hành quân.
Đột phá khẩu hiện nay chính là nguồn khách du lịch đến từ du lịch cộng đồng. Khách đến, ngoài tiền ăn tiền ngủ, thì bà con còn bán thêm được chai rượu, cân táo, hộp trà, chai mật ong rừng Sơn Tra...
Muốn có đột phá khẩu thì nhất định chính quyền phải quy hoạch phát triển kinh tế du lịch, nhất định phải làm điện - đường - trường - trạm, nhất định phải hỗ trợ động viên bà con giữ gìn phong tục tốt, bỏ bớt tục lệ xấu; giúp bà con học chữ, học tiếng, học làm du lịch...
Chuyện từ một bản, có thể xem rộng ra cả 1 xã, một huyện, một tỉnh.
