Người biết ngâm rượu luôn có nhiều cách làm khác nhau, và đôi khi cùng một loại trái cây, cùng một loại rượu nền lại cho ra những thành phẩm không giống nhau. Với Sơn Tra – loài quả biểu tượng của núi rừng Tây Bắc – sự khác biệt ấy càng rõ rệt.
Tại bản Nậm Nghẹp (xã Ngọc Chiến, Sơn La), mùa trái Sơn Tra năm 2025 đã bắt đầu từ tháng 9. Trên những sườn núi cao, các cô gái Mông tuổi trăng non khéo léo trèo lên từng cành cây để hái quả. Trái Sơn Tra chín đỏ hồng, căng mọng như đôi má thiếu nữ, rồi được mang về ủ kín trong nhà khoảng hai tuần để giảm bớt lượng nước tự nhiên.
Khi đạt độ “già” vừa phải, quả được rửa sạch bằng dòng nước suối trong mát từ thượng nguồn. Sau đó, người làm rượu cắt bỏ hai đầu, cho vào bồn ngâm cùng đường. Tùy theo mong muốn về vị ngọt, chua hay chát mà thời gian ngâm sẽ khác nhau, kéo dài từ ba đến chín tháng.
Khi Sơn Tra đã lên men đạt yêu cầu, người ta chiết xuất sang thùng gỗ hoặc chum sành để ủ tiếp. Đặc biệt, chum ủ nhất định phải được hạ thổ. Địa điểm hạ thổ không tùy tiện, mà được chọn kỹ: trên đỉnh đồi cao khoảng 2.000 mét, nơi được tin rằng linh khí đất trời hội tụ, thấm vào từng thớ đất, rồi truyền vào từng giọt rượu.
Thời gian ủ trong chum kéo dài từ sáu đến chín tháng. Thành phẩm lúc này có màu hổ phách sóng sánh, hương thơm nồng nàn, vị rượu mềm mượt, chỉ cần đứng cách xa đã có thể cảm nhận mùi Sơn Tra thoảng bay, quyến luyến bước chân khách lãng du.
Cuối cùng, rượu được đóng chai, phổ biến nhất là chai tròn dung tích 500 ml, bán với giá khoảng 200.000 đồng. Vào mùa rượu tháng Ba tới, mức giá dự kiến sẽ là 300.000 đồng, bởi rượu đã thêm một năm tuổi – đồng nghĩa thêm độ đằm và giá trị.
Chủ nhân của những chum rượu Sơn Tra chia sẻ: “Thật ra, tôi chỉ muốn ủ để chơi, để thưởng thức. Nhưng rồi lại muốn cái tên Sơn Tra đi xa hơn một chút, để nhiều người biết đến hương vị núi rừng này. Thế nên, đành đoạn lòng mà
đem bán.”
