Nằm sâu trong lòng xã Ngọc Chiến, bản Phày là nơi cư trú của người Thái đen, một cộng đồng dân tộc độc đáo với nền văn hóa và lối sống truyền thống. Vị trí hấp dẫn này không chỉ mang lại cơ hội cho du khách khám phá văn hóa đặc trưng mà còn cho trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên hùng vĩ.
Điểm độc đáo nhất của bản Phày chính là kiến trúc ngoại thất với những bức tường được làm bằng đá cuội. Mỗi nhà trong bản đều tự tay xây dựng những bức tường rào đá cuội, tạo nên không gian vững chãi, đẹp mắt giữa vùng núi rừng Tây Bắc. Đá cuội không chỉ là vật liệu chống nắng chống mưa mà còn là biểu tượng của sự chắc chắn và bền vững. Mỗi bức tường đá cuội tại bản Phày không chỉ là sự kết hợp chặt chẽ giữa các viên đá cuội mà còn là bức tranh nghệ thuật với nhiều họa tiết và hoa văn tinh xảo. Các họa tiết trên tường thường mang đậm đặc văn hóa và truyền thống của người Thái, tạo nên sự hấp dẫn và phong cách riêng biệt.
Những "bức tranh" đá cuội độc đáo này không phải là sản phẩm của máy móc công nghệ, mà chính là kết quả của đôi bàn tay tài năng và sự đoàn kết của cả cộng đồng. Người dân ở bản Phày không chỉ là những người xây dựng mà còn là những nghệ nhân truyền thống, đã dành nhiều giờ lao động chăm chỉ để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Cả làng đều tham gia vào quá trình tạo nên những bức tường đá cuội tinh xảo. Từ những bức tường bao phủ trong làng cho đến những tác phẩm nghệ thuật trang trí trong từng ngôi nhà, đều phản ánh sự đam mê và lòng tự hào của người dân đối với môn nghệ thuật dân gian này. Sự đoàn kết trong quá trình làm việc không chỉ giúp họ vượt qua những khó khăn và thách thức mà còn làm cho mỗi viên đá cuội trở nên sống động hơn, độc đáo hơn. Những cuộc họp mặt, những cuộc thảo luận về ý tưởng và mẫu mã đã tạo ra những sản phẩm không chỉ là nghệ thuật mà còn là biểu tượng của lòng đoàn kết mạnh mẽ.
Đặc biệt, tường đá cuội được kết hợp hài hòa với mái ngói truyền thống từ gỗ pơ mu, tạo nên một hiệu ứng hài hòa đặc sắc. Mái ngói gỗ pơ mu không chỉ là một phần của kiến trúc truyền thống mà còn là nguồn vật liệu tự nhiên, tạo nên một bức tranh hòa quyện giữa sức mạnh và vẻ đẹp của đá cuội và sự ấm áp, tinh tế của gỗ pơ mu. Kết hợp này không chỉ là sự liên kết vững chắc giữa vật liệu tự nhiên và truyền thống mà còn là sự tôn vinh đặc trưng văn hóa của ngôi làng truyền thống, đặt Bản Phày trở thành một không gian sống động, lưu giữ bản sắc văn hóa trong lòng núi rừng Tây Bắc.
Du khách đến với Bản Phày không chỉ được trải nghiệm sự ấn tượng từ kiến trúc ngoại thất độc đáo mà còn có cơ hội hòa mình vào cuộc sống của người Thái đen, thưởng thức ẩm thực truyền thống và tham gia các hoạt động văn hóa nổi bật của cộng đồng.
